Πόσες φορές μας έχει στοιχειώσει η δίαιτα της Δευτέρας; H εργασία που ολοκληρώσαμε την τελευταία στιγμή, ή τους λογαριασμούς που αφήσαμε στην άκρη και τους πληρώσαμε αφού έληξαν; Ακόμα και αυτά που θέλουμε να πούμε στους αγαπημένους μας ανθρώπους, αλλά συνεχώς τα αναβάλλουμε για αργότερα; Η αναβλητικότητα υπάρχει στη ζωή μας και είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης. Δεν είναι τεμπελιά, όπως κάποιοι αυθαίρετα την ορίζουν. Όταν, όμως, αρχίζει να επηρεάζει αρνητικά την καθημερινότητά μας, πρέπει να λάβουμε δράση.
Είναι σύνηθες, οι αναβλητικοί άνθρωποι να μεταθέτουν συνέχεια τις υποχρεώσεις τους ή πράγματα που έχουν να κάνουν για το μέλλον. Η αναβλητικότητα μπορεί να λειτουργεί ως μηχανισμός άμυνας καθώς οι δραστηριότητες που αναβάλλουμε πολλές φορές μας φαίνονται “βουνό” ή φοβόμαστε ότι θα μας προκαλέσουν δυσάρεστα συναισθήματα. Για αυτό και όταν μεταθέτουμε κάτι που μας προκαλεί στρες, δεν προσδιορίζουμε πότε ακριβώς θα το κάνουμε ή αν προσδιορίσουμε ένα χρονικό πλαίσιο δεν το τηρούμε. Υπάρχει και η περίπτωση να αναβάλλουμε ακόμα και καταστάσεις που θα μας φέρουν πιο κοντά στην επίτευξη των στόχων μας.
Τι είναι αυτό πραγματικά που μας κρατάει πίσω;
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την παραγωγικότητά μας. Ένας από αυτούς είναι η έλλειψη πειθαρχίας και η τάση της ανθρώπινης φύσης να εξαπατόμαστε από άμεσες ικανοποιήσεις, αποφεύγοντας τα δύσκολα μονοπάτια ακόμα και αν στο τέλος θα έχουμε το αίσθημα ικανοποίησης και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό. Ξέρω ότι αν προετοιμαστώ κατάλληλα για τις εξετάσεις θα επιτύχω. Από την άλλη πλευρά, είναι συχνό χαρακτηριστικό, ακόμα και των τελειομανών ανθρώπων, καθώς πιστεύουν ότι κάποια άλλη μέρα θα είναι πιο αποδοτικοί και το αποτέλεσμα θα είναι πιο κοντά στα δικά τους δεδομένα.
H αναβλητικότητα είναι μία συμπεριφοριστική αντίδραση ώστε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από μία πιθανή δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση. Παραδείγματος χάρη, προτιμάς να χαζέψεις Netflix παρά να ξεκινήσεις να ασχολείσαι με την εργασία σου, επειδή υπάρχει το ενδεχόμενο, σε ένα αρχικό στάδιο, να σου προκαλέσει άγχος ή κάποιου είδους ένταση. Χρειάζεται να ερευνήσουμε περαιτέρω το αρνητικό συναίσθημα που θεωρούμε ότι θα προκληθεί για να καταλάβουμε από που προέρχεται και να το ξεπεράσουμε. Μόνο αν χωρίσουμε τα κομμάτια θα μπορέσουμε να φτιάξουμε το παζλ και να λάβουμε δράση.
Για άλλη μία φορά μπορεί να μας καταβάλλουν οι λανθάνουσες πεποιθήσεις μας και να καταλήγουμε σε συμπεράσματα που είναι παραπλανητικά για την εξέλιξή μας. Συγκεκριμένα, κάποιες φορές είμαστε τόσο πολύ προσκολλημένοι σε συνήθειες και γνώριμες καταστάσεις που δημιουργούμε την πεποίθηση στον ίδιο μας τον εαυτό ότι είμαστε μια χαρά και δεν χρειάζεται να λάβουμε δράση, μόνο και μόνο γιατί φοβόμαστε μήπως η νέα αλλαγή οδηγήσει σε αποτυχία.
Όπως ειπώθηκε και στην αρχή η αναβλητικότητα όταν δεν εμποδίζει την εξέλιξή μας δεν αποτελεί πρόβλημα, όταν όμως, εμπλέκεται στην εξέλιξή μας τότε προκαλεί αναταραχές και μειώνει τα ευχάριστα συμβάντα στη ζωή μας. Δυστυχώς όταν αναβάλλουμε συνεχώς κάτι για αύριο, αυτό το αύριο δεν έρχεται ποτέ. Αντίθετα, αν λάβουμε δράση σήμερα, οι ανησυχίες μας θα εξατμιστούν και το αύριο θα μας φέρει περισσότερες ευκαιρίες.
Δεν είναι τυχαίο που οι φοιτητές κατά τη διάρκεια της εξεταστικής περιόδου προτιμούν να καθαρίσουν όλο το σπίτι παρά να διαβάσουν, και ταυτόχρονα υιοθετούν την πεποίθηση ότι ένα καθαρό σπίτι συνεπάγεται με καθαρό μυαλό! Αναζητούμε εκατομμύρια λόγους για να αποφύγουμε την δουλειά που πρέπει να κάνουμε. Έχουμε το κινητό μας συνέχεια ενεργό, το μυαλό μας λειτουργεί σε 1000 συχνότητες, είμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης ανά πάσα στιγμή και τα όνειρά μας σε μία μόνιμη αναβολή.
Παραπάνω μίλησα για τον φόβο που επηρεάζει την αναβλητικότητα, αλλά πολλές φορές αναβάλλουμε πράγματα που είναι καλά για εμάς επειδή έχουμε τον φόβο της ευχαρίστησης. Κι όμως είναι πραγματικότητα. Δεν είναι λίγες οι στιγμές που νιώθουμε ότι δεν αξίζουμε την χαρά. Έχουμε συνηθίσει τόσο πολύ να υπονομεύουμε τους εαυτούς μας που στο τέλος με την συμπεριφορά μας αυτοτιμωρούμαστε.
Καθυστερούμε να λάβουμε δράση γιατί πιστεύουμε ότι αύριο θα είμαστε περισσότερο παρακινημένοι, και αυτό δεν έρχεται ποτέ. Πρώτα έρχεται η δράση, επακολουθεί η παρακίνηση, και μετά κάθε βήμα μας προς την εξέλιξη γίνεται ακόμα πιο εθιστικό. Η έμπνευση δεν έρχεται από τον καναπέ!
Επομένως, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την αναβλητικότητά μας, αν όμως κοιτάξουμε πιο βαθιά υπάρχει πάντα στη ρίζα του προβλήματος ένα συναίσθημα που μας μπλοκάρει. Δεν είναι τυχαίο, που όταν τίθεται η ερώτηση σε μία συνεδρία “Πώς θα ένιωθες αν πετύχαινες τον στόχο σου;”, η απάντηση πάντα είναι “Ωραία”. Τότε γιατί αποφεύγουμε τόσο επίμονα κάτι θετικό για εμάς;
Στην αρχή πάντα υπάρχει ένα άβολο στάδιο που μπορεί να μας δημιουργήσει αρνητικά συναισθήματα τα οποία μόνο αν τα κατανοήσουμε και τα αντιμετωπίσουμε θα προχωρήσουμε. Η αρχή για να ξεμπλοκάρουμε είναι να καταλάβουμε γιατί αντιστεκόμαστε στην συγκεκριμένη κατάσταση και μετά να δράσουμε. Είναι λοιπόν, γεγονός ότι η αναβλητικότητα απαιτεί αρκετή δουλειά και μόνο αν αρχίσουμε να επιλύουμε τα προβλήματά μας, θα μπορέσουμε να διεκδικήσουμε τη ζωή που μας αξίζει.
Την επόμενη φορά που θα αναβάλλεις κάτι, θα γνωρίζεις ότι δεν είναι ούτε θέμα τεμπελιάς ούτε γιατί δεν μπορείς. Βαθιά μέσα σου ξέρεις ότι μπορείς και να ξεκινήσεις την δίαιτα της Δευτέρας και να διεκδικήσεις τη ζωή που θέλεις! Η συμβουλή μου; Κάνε αυτό που σε τρομάζει περισσότερο, ξεκίνα από το πιο εύκολο στάδιο. Ακόμα και αυτό είναι ένα σπουδαίο βήμα. Το να υπεραναλύουμε αυτά που θέλουμε να πετύχουμε μας προκαλούν περισσότερο άγχος από το να δράσουμε τώρα.
Πρακτικά, μπορούμε να ξεκινήσουμε από μικρά βηματάκια την φορά. Δηλαδή, μπορούμε να αφιερώνουμε 5 ή 20 λεπτά της ημέρας μας στη δραστηριότητα που διαφορετικά θα αναβάλλαμε εξ ‘ολοκλήρου, και να αρχίσουμε από τα εύκολα κομμάτια. Μόλις ολοκληρώσουμε τα 5 ή 20 λεπτά την ημέρα, η ανακούφιση και η χαρά που θα έχουμε θα είναι μεγαλύτερη από τις ανησυχίες μας. Είπαμε παραπάνω ότι αναβάλλουμε καταστάσεις που μας φαίνονται”βουνό”, αν όμως κάθε μέρα παίρνουμε ένα κομμάτι, το “βουνό” θα εξαφανιστεί πολύ γρήγορα. Επίσης, η αναβλητικότητα είναι αλληλέγγυα και με την κακή διαχείριση του χρόνου, για αυτό και είναι σημαντικό να κρατάμε ένα ημερολόγιο ώστε να μπορούμε να οργανώνουμε τον χρόνο μας. Τέλος, η δημιουργία ενός πλάνου και ο διαχωρισμός σημαντικών και ασήμαντων πραγμάτων θα μας κάνει να θέσουμε προτεραιότητες και να αρχίζουμε να δίνουμε σημασία στα ουσιώδη για εμάς πράγματα.
Η αναβλητικότητα είναι κομμάτι της φύσης μας. Το πώς θα την διαχειριστούμε είναι επιλογή μας. Ο φόβος πάντα θα παραμονεύει, αλλά ο καλύτερος τρόπος για να τον καταπολεμήσουμε είναι πρώτα να τον καταλάβουμε και μετά να έρθουμε αντιμέτωποι μαζί του. Μην ξεχνάς, τώρα είναι η πιο κατάλληλη ώρα για να δράσεις!
MSc Business Psychology
Qualified MOE Coach,
Παναγιώτα Γιδοπούλου
