Το σύνδρομο του απατεώνα αναφέρεται σε ένα μοτίβο σκέψεων που οδηγεί το άτομο στην αυτοαμφισβήτηση και σε μία σειρά αρνητικών σκέψεων. Συγκεκριμένα, το άτομο πιστεύει ότι δεν του αξίζουν οι επιτυχίες του κι ότι δεν είναι τόσο έξυπνος/η ή ικανός/ή όσο πιστεύουν οι άνθρωποι γύρω του. Κι ένα πιθανό λάθος του είναι ικανό να αποκαλύψει την πραγματικότητα για εκείνον.
Είναι γεγονός ότι τα συναισθήματα εξαπάτησης είναι συνηθισμένα. Μάλιστα, τα στατιστικά δείχνουν ότι το 70% του πληθυσμού έχει βιώσει ή θα βιώσει έστω μία φορά στη ζωή του το συγκεκριμένο σύνδρομο.
Βέβαια, είναι πολύ πιθανό να μην το εκφράσει ποτέ στους οικείους του αλλά αυτές οι σκέψεις μπορεί να κάνουν αρκετό θόρυβο στο κεφάλι του.
Πολλοί νιώθουν ότι δεν είναι υπεύθυνοι για τα επιτεύγματά τους ή ότι οι ιδέες τους και οι δεξιότητές τους, δεν αξίζουν την προσοχή των άλλων. Νιώθουν ότι δεν είναι τόσο έξυπνοι όσο οι άλλοι πιστεύουν και σύντομα η αλήθεια θα αποκαλυφθεί.
Συνήθως αυτοί οι άνθρωποι είναι αρκετά καταξιωμένοι αλλά ταυτόχρονα κατακλύζονται από “το σύνδρομο του απατεώνα”, καθώς θεωρούν ότι και οι άλλοι γύρω τους είναι αρκετά ικανοί για να επιτύχουν τα ίδια πράγματα με αυτούς. Αυτό τους κάνει να νιώθουν ότι δεν αξίζουν τους επαίνους και τις ευκαιρίες που τους δίνονται σε σχέση με τους άλλους.
Παραδείγματος χάρη, ο γνωστός σε όλους μας, Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε χαρακτηρίσει τον εαυτό του ως ακούσιο απατεώνα, καθώς πίστευε ότι δεν άξιζε την έκταση που είχε πάρει η δουλειά του.
Το επίπεδό της δουλειάς του ήταν τόσο σπάνιο που δεν μπορούσε να αντιληφθεί ο ίδιος την αξία του.
Γιατί οι άνθρωποι νιώθουν “απατεώνες” ακόμα κι αν έχουν αποδείξεις για τις επιτυχίες τους;
Αντί να αναγνωρίζουν τις δυνατότητές τους και τις προσπάθειές τους, συχνά τείνουν να αποδίδουν τα επιτεύγματά τους σε εξωτερικές συνθήκες, όπως είναι η τύχη. Το μοτίβο των σκέψεων τους βασίζεται στο ότι δεν είναι αρκετά καλοί και προετοιμασμένοι για την επόμενή τους κίνηση.
Αυτές οι σκέψεις είναι αλήθεια ότι υπάρχουν στους περισσότερους ανθρώπους και είναι φυσιολογικές αλλά δεν είναι ικανές από το να σταματήσουν την εξέλιξή σου. Είναι σημαντικό να καταλάβεις ότι το σύνδρομο του απατεώνα πηγάζει από την έλλειψη αυτοεκτίμησης.
Μία ερώτηση που επαναλαμβάνουμε συχνά στους εαυτούς μας ή στους γύρω μας και προδίδει ότι μπορεί κι εμείς να πάσχουμε από αυτό το σύνδρομο ,χωρίς να το έχουμε καταλάβει, είναι η εξής: “Ποιος νομίζεις ότι είσαι που θα…;”
Πώς να αντιμετωπίσεις το σύνδρομο του απατεώνα;
1. Σταμάτα τη σύγκριση
Αρχικά, χρειάζεται να επικεντρώνεσαι περισσότερο στην αξιολόγηση των επιτευγμάτων σου αντί να συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους άλλους. Επίσης, οι “απατεώνες” συχνά θέτουν μεγάλη πίεση στους εαυτούς τους, ώστε να ολοκληρώσουν καθημερινά όλες τους τις υποχρεώσεις, λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο όπως και οι τελειομανείς.
Όπως είδαμε παραπάνω, φοβούνται ακόμα και ένα πιθανό λάθος. Κι αυτή η πίεση διαιωνίζεται, επειδή πιστεύουν ότι χωρίς πειθαρχία δεν θα πετύχουν, κι αντί να επιβραβεύουν τους εαυτούς τους, ανησυχούν για το επόμενο βήμα.
2. Συστήσου ξανά στον εαυτό σου
Οι άνθρωποι που κουβαλάνε “το σύνδρομο του απατεώνα” πολλές φορές νιώθουν ότι δεν ανήκουν πραγματικά εκεί που είναι. Υπάρχουν όμως, κάποιες ερωτήσεις που μπορούν να σε καθοδηγήσουν και να σου υπενθυμίσουν ποιος είσαι αλλά και ποιος είναι ο σκοπός σου.
Πάρε ένα χαρτί και στυλό και απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις:
- Ποιος είσαι;
- Ποιος είναι ο σκοπός σου;
- Ποιες είναι οι αξίες σου;
3. Οι σκέψεις σου δεν είναι η πραγματικότητά σου
Είναι σημαντικό να καταλάβεις ότι επειδή νιώθεις απατεώνας, δεν σημαίνει ότι είσαι. Αυτές τις σκέψεις που κάνεις, τις έχουν και άλλοι άνθρωποι που μπορεί ακόμα και να θαυμάζεις. Μπορείς να τις παρατηρείς και να τους δίνεις χώρο να υπάρχουν χωρίς να σε περιορίζουν. Αν όντως ήσουν απατεώνας, δε θα είχες αυτές τις σκέψεις!
4. Φτιάξε μία λίστα με τα επιτεύγματά σου
Φτιάξε μία λίστα με τα επιτεύγματά σου, ώστε να την διαβάζεις τις μέρες που δεν νιώθεις τόσο καλά. Ή κόλλησε στο ψυγείο σου μία κάρτα από κάποιο αγαπημένο σου πρόσωπο που σου λέει πόσο καλός είσαι.
5. Ανέλαβε δράση
Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσεις το σύνδρομο του απατεώνα είναι να αναλάβεις δράση. Ακόμα κι αν νιώθεις απατεώνας αλλά αναλαμβάνεις δράση, έχεις εσύ τον έλεγχο. Καθώς στην πραγματικότητα δε δρας σαν απατεώνας και αποδεικνύεις στον εαυτό σου ότι ξέρεις ακριβώς τι κάνεις.
Το να νιώθεις άγχος κάποιες φορές είναι εντάξει και ορισμένες από αυτές τις σκέψεις μπορεί να υφίστανται ακόμα κι όταν ξεπεράσεις το σύνδρομο.
Το σύνδρομο του απατεώνα δεν είναι κάποιου είδους διαταραχή αλλά ένα μοτίβο σκέψεων και μόνο αν αναλάβεις δράση, θα μπορέσεις να σταματήσεις αυτό τον φαύλο κύκλο που σε παραλύει.
Να θυμάσαι ότι αυτές οι σκέψεις που κάνεις εσύ, τις έχουν κι άλλοι και δεν είναι κάποιο μυστικό!
Η πραγματικότητα όμως, είναι ότι είσαι υπεύθυνος για τις επιτυχίες σου!
Επανέλαβε μετά από εμένα: “έχω ταλέντο, είμαι ικανός και ανήκω εκεί που είμαι!”
Παναγιώτα Γιδοπούλου
MSc Business Psychology
Πιστοποιημένη Business & Life Coach
