Από μικροί αντιλαμβανόμαστε ότι όλες οι σχέσεις δεν είναι τέλειες καθώς μπορεί αγαπημένοι μας άνθρωποι να μας προκαλέσουν αρνητικά συναισθήματα. Μπορεί κάποια στιγμή να νιώσαμε ότι μας αδίκησαν ή μας πρόδωσαν αλλά και αντίστροφα ότι εμείς πληγώσαμε κάποιον. Μεγαλώνοντας νιώθουμε ότι έχουμε τον έλεγχο της ζωής μας με αποτέλεσμα το δίλημμα για το αν θα συγχωρήσουμε τον άλλον ή όχι να μεγεθύνεται. Μπορεί επίσης να έχουμε βρεθεί από την άλλη πλευρά, όπου αντιληφθήκαμε το λάθος μας, απολογηθήκαμε χωρίς όμως να μας δοθεί η ευκαιρία να επανορθώσουμε.
Ενώ λοιπόν η έννοια της συγχώρεσης υπάρχει στη ζωή μας, φαίνεται πολλές φορές να μην της δίνουμε τη σημασία που της αρμόζει. Έχουμε στο νου μας ότι η συγχώρεση σχετίζεται μόνο με την θρησκεία ή ότι είναι κάτι που αφορά μόνο τους αδύναμους ανθρώπους που δεν μπορούν να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους. Όλες αυτές οι συσχετίσεις απορρέουν από την άγνοιά μας για την πραγματική έννοια της συγχώρεσης.
Τι είναι λοιπόν, η συγχώρεση;
Ετυμολογικά, συγχωρώ σημαίνει ότι δίνω χώρο, ανοίγομαι για να χωρέσει ο άλλος. Και τί θα ήταν άραγε οι σχέσεις αν δε δίναμε χώρο στον άλλον;! Η συγχώρεση λοιπόν, αποτελεί την βάση για τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Με άλλα λόγια, στην αρχή πιστεύουμε ότι οι άλλοι βλέπουν τον κόσμο από την δική μας οπτική, αλλά στην πορεία συνειδητοποιούμε ότι ο καθένας έχει τη δική του και είναι πιθανό κάποιες φορές να μην κατανοούμε την οπτική των άλλων, ούτε οι άλλοι τη δικιά μας, και αυτό να δημιουργεί παρεξηγήσεις στις σχέσεις μας. Η συγχώρεση λοιπόν, είναι αυτή που μπορεί να βοηθήσει τις σχέσεις που θεωρούμε εμείς σημαντικές στη ζωή μας.
Βέβαια, συγχώρεση δεν σημαίνει ότι αποδέχομαι την συμπεριφορά του άλλου που με πλήγωσε ως κάτι φυσιολογικό, ούτε ότι από την μία στιγμή στην άλλη ξεχνάω τα πάντα. Συγχωρώ, αλλά δεν ξεχνώ! Αποδέχομαι το συμβάν και προχωράω χωρίς να σκέφτομαι τι θα μπορούσε να είχε γίνει διαφορετικά. Αφήνω το παρελθόν και επικεντρώνομαι στο παρόν, σε αυτό που συμβαίνει τώρα. Ενδεχομένως, συγχώρεση μπορεί να σημαίνει και ότι αγαπάω τον άλλον αλλά κρατάω τις αποστάσεις μου. Τέλος, συγχώρεση σημαίνει ότι δίνω χώρο αλλά όχι ότι περιορίζω τον εαυτό μου και τα συναισθήματά μου.
Είναι εύκολο να συγχωρήσω;
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι κάποιοι άνθρωποι από τη φύση τους τους είναι πιο εύκολο να συγχωρούν από άλλους. Είναι όμως και μία διαδικασία που μπορεί κάποιος να μάθει στην πορεία της ζωής του. Γενικά, δε φαίνεται να είναι εύκολο, καθώς χρειάζεται αρκετή δουλειά με τον εαυτό μας ώστε να περάσουμε από την κατανόηση των αρνητικών συναισθημάτων μας που κάποιες φορές τα θάβουμε αρκετά βαθιά μέσα μας, στο να αποδεχτούμε τι βιώσαμε και να προχωρήσουμε! Αποτελεί μία συνειδητή μου απόφαση να αφήσω τα αρνητικά συναισθήματα, ανεξάρτητα από το εάν ο άνθρωπος το αξίζει ή όχι. Επίσης, το να συγχωρώ σημαίνει ότι αποδέχομαι ότι οι άνθρωποι δεν είναι τέλειοι, ούτε ότι εγώ είμαι αψεγάδιαστος και αυτό είναι το φυσιολογικό. Στην αρχή, τα αρνητικά συναισθήματα κάνουν την εμφάνισή τους, όπως ο θυμός και η μνησικακία, και όταν αποσυμφοριστώ από αυτά μπορεί να νιώσω και συμπόνια για το άτομο που με πλήγωσε.
Η συγχώρεση δείχνει αδυναμία;
Η ικανότητά μου να συγχωρώ δείχνει δύναμη και όχι αδυναμία. Το να βυθίζομαι στο θυμό μου είναι πιο εύκολο από το να δουλέψω με τα συναισθήματά μου να τα καταλάβω και να συγχωρήσω τον άλλον. Χρειάζεται αρκετή προσωπική δουλειά για να καταλάβω και να αποδεχτώ τη διαφορετική οπτική του άλλου. Από την άλλη πλευρά, ο θυμός μόνο προβλήματα επιφέρει, τόσο σε ψυχολογικό όσο και σωματικό επίπεδο. Ο χρόνιος θυμός πέρα από την συναισθηματική εξάντληση μπορεί να έχει επιπτώσεις ακόμα και στην υγεία σου, όπως αύξηση της αρτηριακής πίεσης, διαβήτη ακόμα και εξάντληση του ανοσοποιητικού μας συστήματος.
Ποια ακριβώς είναι η διαδικασία της συγχώρεσης;
Η διαδικασία της συγχώρεσης χρειάζεται χρόνο και μπορεί να είναι επίπονη στα πρώτα στάδια. Το να συγχωρήσω κάποιον μόνο και μόνο επειδή δεν έχω κάποια άλλη εναλλακτική ή το να συγχωρήσω κάποιον μόνο με τα λόγια στο μέλλον θα επιφέρει ακόμα περισσότερα προβλήματα στη σχέση. Τα ίδια αποτελέσματα θα έχει και αν ο λόγος που συγχωρώ είναι για να σώσω μία σχέση, επειδή συνέχεια θα επανέρχομαι στα γεγονότα που με πλήγωσαν, δημιουργώντας έτσι μεγαλύτερες εντάσεις, χωρίς αυτό να είναι δίκαιο για εμένα ή τον άλλον.
Στην πραγματικότητα, τα πρώτα στάδια της συγχώρεσης είναι δύσκολα, καθώς θα έρθεις αντιμέτωπος με τα γεγονότα και τα συναισθήματα που σου προκάλεσε ο άλλος αλλά και επειδή χρειάζεται να κατανοήσεις πώς αυτά έχουν επιδράσει πάνω σου. Έπειτα αποφασίζεις αν τελικά μπορείς να συγχωρέσεις ή όχι. Υπάρχει το ενδεχόμενο αυτή η σχέση να μην είναι σημαντική για εσένα ή να γνωρίζεις ότι ο άνθρωπος αυτός θα σε πληγώσει ξανά. Αν πάρεις την απόφαση τελικά να συγχωρέσεις, έπειτα το μόνο που μένει είναι να λάβεις δράση. Είτε μιλάς σε αυτόν που σε πλήγωσε ή του γράφεις, αλλά αν δεν μπορείς να του το εκφράσεις μπορείς να το πεις σε κάποιον που εμπιστεύεσαι ή και να το γράψεις κάπου χωρίς απαραίτητα να του το δώσεις.
Τέλος, η διαδικασία της συγχώρεσης απαιτεί το να συγχωρήσουμε και τον ίδιο μας τον εαυτό. Δεν είναι λίγες οι φορές που θεωρούμε ότι η αδικία που έχουμε υποστεί αντανακλά στο ποιοι είμαστε. Η ρετσινιά του θύματος που αποδίδουμε οι ίδιοι στον εαυτό μας είναι δύσκολο να ξεκολλήσει και να ανακτήσουμε ξανά την χαμένη μας αυτοπεποίθηση. Επομένως, η συγχώρεση δεν έχει αντίκτυπο μόνο στον άλλον και στις σχέσεις μας, αλλά πρωτίστως σε εμάς και απαιτεί δύναμη για να συγχωρήσουμε τους άλλους και τον εαυτό μας. Είναι μία διαδικασία που μου δίνει τα εχέγγυα, ώστε να καταλάβω πώς λειτουργώ εγώ ο ίδιος σε μία σχέση και να διαμορφώσω τα όρια μου για τις μελλοντικές.
Συγχωρώ σημαίνει ότι αποφασίζω συνειδητά να αποκτήσω μία πιο ισορροπημένη οπτική των καταστάσεων που με πλήγωσαν. Σε αυτή τη διαδικασία όμως, χρειάζομαι και το μυαλό και την καρδιά. Αν δεν είναι μία διαδικασία εκ βάθους μπορεί να οδηγηθούμε στο να καταπιέσουμε ακόμα περισσότερο τα συναισθήματά μας και την ψυχική μας γαλήνη. Η καταπίεση των συναισθημάτων μας μπορεί να εκφραστεί σε κάποιου είδους νεύρωση, ασθένεια η ψύχωση. Για αυτό και ο θυμός στην αρχή είναι φυσιολογικός και αναπόφευκτος ώστε να προχωρήσουμε στο επόμενο στάδιο.
Είναι απαραίτητη η συγχώρεση;
Τα τελευταία χρόνια έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στην αξία της συγχώρεσης, δίχως αυτό βέβαια να σημαίνει ότι πρέπει να νιώθουμε την υποχρέωση να συγχωρήσουμε τους πάντες και τα πάντα. Είναι καλύτερο να αποδεχτώ ότι δεν μπορώ ή δεν έχω τη διάθεση να συγχωρήσω, παρά να βλέπω τη συγχώρεση ως μία καταναγκαστική διαδικασία. Προτεραιότητά μου είναι να προστατεύω τον εαυτό μου. Επίσης, υπάρχουν και κάποια θέματα σοβαρά που δεν χωράνε επαναξιολόγηση και δεν συγχωρούνται. Το να επιστρέφω σε καταστάσεις που με πληγώνουν ξανά και ξανά δεν είναι υγιές.
Σημασία έχει το άτομο που έχει τραυματιστεί, να ξαναβρεί τη ψυχική του ισορροπία και να σταθεί στα πόδια του ξεπερνώντας την ιδιότητα του θύματος. Δεν μας καθορίζουν τα τραύματα μας και μπορούμε να απαγκιστρωθούμε από αυτά. Συνήθως όταν τραυματιζόμαστε έχουμε την πεποίθηση ότι ο κόσμος είναι μόνο καλός ή κακός. Τα πράγματα όμως στις ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι τόσο καθολικά. Παραδείγματος χάρη, μπορεί ένας άνθρωπος να μην είναι καλός για εσένα, αυτό δεν τον καθιστά αυτομάτως κακό για κάποιον άλλον. Όπως και το να συγχωρώ δεν σημαίνει ότι αγιοποιούμαι.
Επομένως, η διαδικασία της συγχώρεσης δεν είναι εύκολη, απαιτεί δουλειά με τον εαυτό μας και τα πληγωμένα συναισθήματά μας. Αυτό που μπορεί να φέρει σε κάποιες περιπτώσεις είναι, αρχικά την κάθαρση για τον εαυτό μας, και έπειτα να λειτουργήσει ως μία βάση για τις μελλοντικές μας σχέσεις. Επίσης, είναι εντάξει να χρειαζόμαστε χρόνο για να διαλευκάνουμε το τοπίο και το τι συμβαίνει μέσα μας. Ο θυμός αλλά και όλα τα υπόλοιπα αρνητικά συναισθήματα είναι λογικό να μας διακατέχουν στην αρχή και χρειάζεται να εκφραστούν με υγιή τρόπο ώστε να μην καταπιεστούν και εξωτερικευτούν με άλλες μορφές. Η διαδικασία της συγχώρεσης δε γίνεται για τους άλλους αλλά για εμένα και προς εμένα πρωτίστως.
Αυτό που θέλω να σου πω με απλά λόγια είναι ότι πολλές φορές το άτομο που χρειάζεται περισσότερο από όλους τη συγχώρεση είναι ο ίδιος σου εαυτός και σε αυτόν δεν χωράνε αμφιβολίες!
MSc Business Psychology
Qualified MOE Coach,
Παναγιώτα Γιδοπούλου
