Όλοι μας έχουμε έρθει ή θα έρθουμε αντιμέτωποι με ανθρώπους που νιώθουμε ότι μας ταράζουν τον ψυχικό μας κόσμο. Συνήθως αφού συναναστραφούμε μαζί τους, νιώθουμε άσχημα ή ακόμα και εξουθενωμένοι. Οι τοξικοί άνθρωποι έχουν την τάση να μας εξαντλούν συναισθηματικά αφού προσπαθούν μόνο να πάρουν από τους άλλους και όχι να δώσουν. Βέβαια, κάποιες φορές είναι δύσκολο να τους αναγνωρίσουμε ή θεωρούμε ότι εμείς κάνουμε κάποιο λάθος.
Ο λόγος που είναι σημαντικό να τους καταλάβουμε, αλλά και έπειτα να τους αντιμετωπίσουμε, είναι επειδή έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη ζωή μας. Είναι γεγονός ότι όταν συναναστρεφόμαστε με τοξικούς ανθρώπους, τα επίπεδα στρες αυξάνονται και αυτό έχει αντίκτυπο ακόμα και στη λειτουργία του εγκεφάλου μας.
Επίσης, πολλές φορές η συμπεριφορά τους είναι τόσο χειριστική ασκώντας συνεχόμενη πίεση πάνω μας που μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη λειτουργικότητά μας. Γενικά, λέγεται ότι είμαστε το προϊόν των πέντε βασικών ανθρώπων που έχουμε αποφασίσει να έχουμε στη ζωή μας, οπότε εάν κάποιος από αυτούς είναι τοξικός, αργά ή γρήγορα θα δεις ότι σε κρατάει πίσω.
Ποιοι θεωρούνται τοξικοί άνθρωποι;
Φαίνεται ότι δεν υπάρχει ένας σαφής ορισμός για το ποιοι είναι οι τοξικοί άνθρωποι, για αυτό και πολλές φορές δυσκολευόμαστε ή αργούμε να τους αναγνωρίσουμε. Άπαξ και αποκτήσουμε την εμπειρία μαζί τους, αρχίζει και φαίνεται πιο εύκολο στο να τους εντοπίσουμε.
Επίσης, έχουν συγκεκριμένα κοινά χαρακτηριστικά που γίνονται εύκολα αντιληπτά. Στη συνέχεια, θα βρεις παραδείγματα και συμπεριφορές οι οποίες μπορεί να σου θυμίσουν ανθρώπους από το εργασιακό, οικογενειακό ή προσωπικό σου περιβάλλον.
Γενικά, οι τοξικοί άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται ότι επιδρούν αρνητικά στους γύρω τους. Υπάρχει, όμως, και η περίπτωση όχι μόνο να το γνωρίζουν αλλά να νιώθουν και ικανοποίηση από το χάος που προκαλούν. Όποια περίπτωση και αν συναντήσουμε, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι οι τοξικοί άνθρωποι δεν αξίζουν ούτε την ενέργειά μας αλλά ούτε και τον χρόνο μας.
Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις που οι άνθρωποι μπορεί να γίνουμε αγενείς ή ακόμα και να πούμε κουβέντες που θα πληγώσουν τους άλλους χωρίς να τις εννοούμε πραγματικά. Κανένας δεν είναι μονίμως μέσα σε πελάγη ευτυχίας και αυτό είναι απολύτως κατανοητό. Επομένως, όταν κάποιος έχει μία κακιά στιγμή δεν σημαίνει αυτόματα ότι είναι τοξικός!
Όταν όμως παρατηρήσεις την συμπεριφορά του και δεις ότι συνεχώς σε μειώνει και εκμεταλλεύεται τα συναισθήματά σου εις γνώση του και δεν σου ζητάει ούτε ένα συγγνώμη, τότε ναι, αυτός ο χαρακτήρας μπορεί να είναι τοξικός!
Τους τοξικούς ανθρώπους στη ζωή μας μπορούμε να τους συναντήσουμε σε διαφορετικές εκφάνσεις. Μπορεί να είναι ο κουτσομπόλης, που στην αρχή είχε πλάκα αλλά όταν κατάλαβες ότι το μόνο ενδιαφέρον του είναι οι δυστυχίες των άλλων και μόνο από αυτό παίρνει ευχαρίστηση, έπαψε να έχει πλάκα.
Ένα άλλο παράδειγμα, είναι άνθρωποι που λατρεύουν να είναι μονίμως τα θύματα και στην αρχή είναι δύσκολο να αναγνωρίσεις την τοξικότητά τους, γιατί ασυνείδητα τους συμπονείς. Στο πέρασμα του χρόνου, καταλαβαίνεις όμως, ότι δεν προσπαθούν καν από τις δυσκολίες τους να μάθουν και να ξανά γεννηθούν. Μην ξεχνάς ότι ο πόνος είναι αναπόφευκτος αλλά το πόσο θα υποφέρεις είναι επιλογή σου.
Επίσης, οι ισχυρογνώμονες, και οι άνθρωποι που είναι τόσο προσκολλημένοι στις δικές τους πεποιθήσεις, δεν θα ακούσουν ποτέ μία αντίθετη γνώμη. Συνήθως αυτοί οι άνθρωποι σε χρησιμοποιούν ως μέσο για να επιβεβαιώσουν τις θέσεις τους. Δίπλα τους πολλές φορές θα νιώσεις ότι βρίσκεις ένα τοίχος ή ότι είσαι μόνος σου.
Σε φτάνουν σε τέτοιο σημείο που αναγκάζεσαι να χαμογελάσεις και να πάψεις να αντιπαρατίθεσαι μαζί τους. Το ίδιο αποτέλεσμα έχει και η συναναστροφή σου με επικριτικούς ανθρώπους. Έχουν την τάση να χρησιμοποιούν το μεγαλύτερό σου πάθος και να σε κάνουν να νιώσεις απαίσια για αυτό. Η μεγαλύτερη τους ευχαρίστηση είναι να κατασπαράζουν ανθρώπους που είναι παθιασμένοι με κάτι. Κοντά σε αυτή την κατηγορία είναι και οι αλαζόνες, που ουσιαστικά μέσα τους κρύβουν μία πηγή από ανασφάλειες.
Οι ζηλιάρηδες είναι μία ακόμη κατηγορία. Για παράδειγμα, άνθρωποι που δεν ευχαριστιούνται με τίποτα γιατί συνέχεια συγκρίνουν την ζωή τους με τους άλλους. Η συχνή επαφή μαζί τους δημιουργεί αμφιβολία ακόμα και για τα δικά σου επιτεύγματα και αρχίζεις να τα αμφισβητείς χωρίς να το καταλάβεις.
Δεν θα μπορούσαν από αυτή την λίστα να λείπουν οι χειριστικοί, που κάποιες φορές είναι και οι πιο επικίνδυνοι γιατί στην αρχή φοράνε την μάσκα του φίλου. Δυστυχώς αυτοί γνωρίζουν τα κουμπιά σου και τα χρησιμοποιούν ώστε να πάρουν κάτι από εσένα. Είναι ικανοί για τα πάντα ώστε να πάρουν αυτό που ήθελαν από την πρώτη στιγμή που σε προσέγγισαν.
Τέλος, οι αρνητικοί άνθρωποι, που είναι μονίμως κατσούφηδες και η ζωή τους είναι ανιαρή. Είναι αυτοί που μπορεί να αναγνωρίσεις την αρνητικότητα τους ακόμα και από το περπάτημά τους. Μάλιστα, έρευνες έχουν δείξει ότι αν συγκατοικείς με ένα τέτοιο άνθρωπο έχεις μεγάλες πιθανότητες να παρουσιάσεις κατάθλιψη ή να αρχίσεις να σκέφτεσαι αρνητικά.
Πώς να προστατεύσω τον εαυτό μου από τους τοξικούς ανθρώπους;
Όλοι γνωρίζουμε ότι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι πιο περίπλοκες από ότι τις περιγράφουμε, για αυτό και δεν είμαστε σίγουροι πώς να τις αντιμετωπίζουμε όταν δημιουργούν προβλήματα. Τοξικούς ανθρώπους μπορεί να συναντήσουμε στον κλειστό ή και στον ευρύτερο περίγυρό μας. Κάποιες φορές μπορούμε να διακόψουμε την κάθε επαφή μαζί τους, άλλες φορές χρειάζεται να βρούμε έναν τρόπο να συνυπάρχουμε.
Σε ένα γενικό πλαίσιο, για να πάρεις την καλύτερη απόφαση για το τι σχέση θέλεις να έχεις με τοξικούς ανθρώπους χρειάζεται να αποστασιοποιηθείς συναισθηματικά από αυτούς και να τους προσεγγίσεις σαν να είναι ένα πρότζεκτ. Αν κρατήσεις απόσταση από την αρχή, θα σου δώσει το περιθώριο να αναγνωρίσεις αν έχεις να αντιμετωπίσεις ένα τοξικό ή μη.
Δεν μπορείς να σταματήσεις κάποιον από το να σε ρίξει στο γκρεμό, αν πρώτα δεν αναγνωρίσεις τις προθέσεις του. Αφού το πετύχεις, θα είναι πιο εύκολο να καταλάβεις την συμπεριφορά του αλλά και να την προβλέψεις. Με αυτή την γνώση, θα μπορέσεις να θέσεις όρια ή να προσδιορίσεις τις αντοχές σου.
Εάν αφήσεις τα πράγματα να κυλίσουν χωρίς να κάνεις κάτι, είναι πολύ πιθανό να έρθεις αντιμέτωπος με δύσκολες καταστάσεις αλλά και να βρεθείς σε ένα αδιέξοδο χωρίς να μπορείς να διαφύγεις.
Μίλησε για αυτά που σε ενοχλούν
Ένας άνθρωπος που κουτσομπολεύει, ασκεί επανειλημμένα κριτική ή που δραματοποιεί κάθε κατάσταση, μπορεί να μην καταλαβαίνει ότι ενοχλείσαι αν δεν το εκφράσεις. Μία συζήτηση με ειλικρίνεια και σεβασμό εκφράζοντας ότι η συμπεριφορά του δεν είναι αποδεκτή, ίσως τον βοηθήσει να καταλάβει τι είναι αυτό που σε ενοχλεί.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, προσπάθησε να εκφράσεις την κατάσταση και όχι να τον κατηγορήσεις ώστε να είναι καθαρό το μήνυμά σου. Στη συνέχεια, μπορείς να θέσεις τα όρια σου και πώς θα μπορούσε όλη αυτή η κατάσταση να γίνει λειτουργική για εσένα. Αν δεν μπορείς να φύγεις, τουλάχιστον θέσε τα όριά σου ή περιόρισε τον χρόνο που αφιερώνεις σε αυτούς.
Συμπόνεσέ τον αλλά μην προσπαθήσεις να τον διορθώσεις
Πολλές φορές θέλουμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που αγαπάμε παρά να τους βγάλουμε από την ζωή μας. Όσο ευγενικοί και συμπονετικοί να είμαστε, είναι δύσκολο να αλλάξουμε τον χαρακτήρα του άλλου. Χρειάζεται ο άλλος να θέλει και να προσπαθήσει για να αλλάξει συμπεριφορά.
Δώσε προτεραιότητα σε εσένα
Η συμπεριφορά ενός ανθρώπου δεν χρειάζεται να είναι ακραία για να είναι τοξική. Άπαξ και νιώθεις ότι επηρεάζεται η ψυχική σου υγεία λόγω αυτής της σχέσης ή ότι δίνεις τόσα πολλά που στο τέλος νιώθεις άδειος, τότε χρειάζεται να φύγεις. Οι υγιείς σχέσεις βασίζονται στο “δούναι και λαβείν” αλλά και στο να στηρίζει ο ένας τον άλλον, για αυτό και χρειάζεται συχνά να αξιολογούμε τις σχέσεις μας.
Το λάθος δεν είναι δικό σου
Οι τοξικές καταστάσεις μπορεί να σε κάνουν να νιώθεις ότι είσαι λάθος ακόμα και όταν ξέρεις ότι το φταίξιμο δεν είναι δικό σου. Είναι ψυχοφθόρο να αντιμετωπίζεις τοξικούς ανθρώπους, επειδή προσπαθούν να διαστρεβλώσουν τα λόγια σου ή να σε κατηγορήσουν ότι εσύ προσπαθείς να τους πληγώσεις. Υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι δεν έχεις κάνει κάποιο λάθος!
Επομένως, είναι σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίζουμε πότε μία συμπεριφορά είναι τοξική και επικίνδυνη για την ψυχική μας υγεία. Κάποιες φορές η λύση είναι να απομακρυνθούμε από αυτούς τους ανθρώπους ή έστω να τους αντιμετωπίσουμε με τους παραπάνω τρόπους.
Η σιωπή μας συνήθως περνάει λάθος μηνύματα που θα είναι μοιραία στην εξέλιξη της εκάστοτε σχέσης. Τέλος, υπενθύμισε στον εαυτό σου ότι αυτές οι συμπεριφορές δεν είναι λάθος σου αλλά ούτε και ευθύνη σου. Το να θέτεις όρια και να εκφράζεις το τι ανέχεσαι δεν είναι εγωισμός, αλλά εξασφάλιση της ψυχικής σου υγείας, η οποία είναι αδιαπραγμάτευτη!
MSc Business Psychology
Qualified MOE Coach,
Παναγιώτα Γιδοπούλου
