Υπάρχουν στιγμές στη ζωή μας που νιώθουμε μπλοκαρισμένοι και δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στις καθημερινές μας δραστηριότητες ακόμα και όταν η ζωή μας φαίνεται να κυλά ομαλά και οι στόχοι μας για επαγγελματική και προσωπική εξέλιξη μέρα με τη μέρα παίρνουν σάρκα και οστά. Νιώθουμε, λοιπόν, ότι μας κατακλύζουν συναισθήματα που δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητά μας αν και δεν έχουν καμία ορθολογική υπόσταση. Παραδείγματος χάρη, μπορεί να έχουμε χρόνια επαγγελματικής εμπειρίας αλλά κάθε φορά που έχουμε να κάνουμε παρουσίαση σε ένα νέο πελάτη να αγχωνόμαστε γιατί πιστεύουμε ότι δεν θα είμαστε αρκετά καλοί ή μπορεί να ζηλεύουμε την/τον σύντροφό μας ακόμα και αν γνωρίζουμε τα συναισθήματά του/της για εμάς.
Συναισθήματα όπως το άγχος, η θλίψη, ο θυμός, η ντροπή, η ενοχή και η στενοχώρια είναι κάποια από αυτά που επηρεάζουν την ζωή μας και είναι δύσκολο να τα ξεφορτωθούμε. Σε αυτό το σημείο, θέλω να ξεκαθαρίσω ότι αναφέρομαι σε αυτά που προκαλούνται από τις ψευδείς/ εσφαλμένες μας πεποιθήσεις και όχι από αρνητικά γεγονότα τα οποία έχουν μη αναστρέψιμα αποτελέσματα στη ζωή μας. Είναι απολύτως φυσιολογικό κατά την διάρκεια της ζωής μας, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με γεγονότα, όπως η απώλεια ενός αγαπημένου μας προσώπου να στενοχωριόμαστε. Όλα αυτά τα συναισθήματα είναι απόλυτα συνδεδεμένα με την ανθρώπινη φύση μας. Όμως, κάποιες φορές συγχέουμε καταστάσεις και οδηγούμαστε σε αρνητικά συναισθήματα χωρίς να υπάρχει κάποιος προφανής λόγος.
Σύμφωνα με τον Αμερικανό ψυχολόγο Dr Albert Ellis, τα συγκεκριμένα συναισθήματα τις περισσότερες φορές προκαλούνται από εξωγενείς παράγοντες ή μπορεί να προέρχονται και από το παρελθόν μας. Από την άλλη πλευρά, μεγεθύνονται ή ελαττώνονται ανάλογα με το πώς εμείς αντιδρούμε στους εξωτερικούς παράγοντες και η προσέγγιση μας είναι αποκύημα των σκέψεων μας. Επομένως, ακόμα και αν δεν μας είναι απολύτως αντιληπτό, σε όποια κατάσταση και αν βρισκόμαστε εμείς καθορίζουμε πως θα αντιδράσουμε.
Ένα γεγονός όπως είναι ένας χωρισμός, κάποιον μπορεί να τον κατευθύνει στην πεποίθηση ότι χωρίς τον άλλον δεν έχει αξία. Ορμώμενος από αυτή την πεποίθηση μπορεί να οδηγηθεί στην κατάθλιψη και αυτό να εκφραστεί στην απομόνωσή του από τον κοινωνικό του περίγυρο. Είναι εμφανές ότι αυτό που του προκάλεσε την κατάθλιψη δεν είναι εξολοκλήρου το γεγονός του χωρισμού, αφού ο καθένας συμπεριφέρεται διαφορετικά σε ένα χωρισμό αλλά το τι πεποιθήσεις δημιούργησε. Το παραπάνω παράδειγμα δείχνει ότι τα γεγονότα αυτούσια δεν καθορίζουν την αντίδρασή μας αλλά αυτά που θα επιλέξουμε να πούμε στον εαυτό μας. Άρα, αν αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε θα αλλάξουμε και αυτά που νιώθουμε.
Για να απεγκλωβιστείς, λοιπόν, από αυτές τις τρικλοποδιές, το πρώτο βήμα είναι να κατανοήσεις την οπτική που έχεις για τα πράγματα, να γίνεις δηλαδή παρατηρητής του εαυτού σου. Αφού κατανοήσεις τις σκέψεις σου, το επόμενο βήμα είναι να διαλέξεις αν θα πορευτείς με αυτή την οπτική ή αν θα προσεγγίσεις διαφορετικά τις καταστάσεις, ώστε να έχεις διαφορετικά αποτελέσματα.
Αν όλα τα παραπάνω σου φαίνονται ασαφή θα σου δώσω ένα παράδειγμα για το πόσο εύκολο είναι να εξαπατηθούμε από τις σκέψεις μας και πόσο σημαντική είναι η μελέτη τους.
Έστω ότι το Α είναι ένα γεγονός, όπως ένας χωρισμός, το Β είναι οι σκέψεις μας (π.χ. είμαι ένα τίποτα χωρίς αυτόν) και Γ είναι το αποτέλεσμα, ας πούμε στην συγκεκριμένη περίπτωση, η κατάθλιψη. Από τον παραπάνω λογισμό κάποιος θα έλεγε ότι το Α προκάλεσε το Γ, δηλαδή, ο χωρισμός προκάλεσε την κατάθλιψη. Και όμως, αυτό που μας οδήγησε στο παραπάνω συναίσθημα είναι η προσήλωση μας στο Β, ότι είμαι ένα τίποτα χωρίς αυτό τον άνθρωπο, το οποίο είναι αυθαίρετο. Επομένως, οι σκέψεις μας είναι αυτές που προκαλούν την εκάστοτε αντίδραση.
Βλέπεις ότι αν αναλύσουμε εκτενέστερα τις σκέψεις μας, μπορούμε να καταλάβουμε τι πραγματικά νιώθουμε και αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα για να αναγνωρίσουμε τι συμβαίνει μέσα μας. Την επόμενη φορά που θα νιώσεις έναν κόμπο ή κάποιου είδους τρικλοποδιά που βάζεις εσύ στον εαυτό σου ψάξε να δεις ποιες είναι οι σκέψεις σου! Αν είναι μπερδεμένες, γράψτες και ξεκίνα να ξετυλίγεις το κουβάρι! Όλοι μας κουβαλάμε κουβάρια μέσα μας, το θέμα είναι πότε παίρνουμε την απόφαση και το θάρρος να τα ξεδιπλώσουμε και να απαγκιστρωθούμε από αυτά!
Είναι σημαντικό να δίνουμε σημασία στις σκέψεις γιατί αυτές καθορίζουν την συμπεριφορά μας. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει τόσο της μόδας η υπερπροσπάθεια για θετικότητα και ξεχνάμε ότι οι σκέψεις που εμφανίζονται γρήγορα και αυτόματα είναι οι αρνητικές καθώς δεν περνάνε από φιλτράρισμα και μας παγιδεύουν. Για αυτό και πρέπει να μιλάμε για αυτές. Άρα, είναι φυσικό, κάποιες φορές να μας κατακλύζουν και η καλύτερη λύση είναι να μάθουμε να τις επεξεργαζόμαστε και αν είναι άχρηστες να τις αποβάλλουμε. Αυτή η κατάσταση, βέβαια, γίνεται ακόμα πιο δύσκολη όταν είμαστε συναισθηματικά φορτισμένοι και μόνο αν εξασκηθούμε θα μάθουμε πώς να τις διαχειριζόμαστε.
Υπάρχει τρόπος να αναγνωρίσουμε αυτές τις σκέψεις, ρωτώντας τον εαυτό μας αν είναι χρήσιμες, αληθείς και αν αυτά που λέμε για εμάς θα τα λέγαμε ποτέ για ένα φίλο μας που έχει ένα αντίστοιχο πρόβλημα. Δηλαδή, ένας χωρισμός πραγματικά μειώνει την αξία μου;; Και αν επικεντρωθώ σε αυτή την σκέψη θα με βοηθήσει να βελτιωθώ στις επόμενες σχέσεις μου; Αν η απάντηση είναι όχι, τότε είναι η ώρα να την αποβάλλω. Αναλύοντας τες λοιπόν, θα φτάσεις πιο κοντά σε μία συναισθηματική σταθερότητα χωρίς σκαμπανεβάσματα.
Επομένως, υπάρχουν και τα αρνητικά συναισθήματα στην ανθρώπινη φύση και είναι απολύτως φυσιολογικά. Όταν όμως προέρχονται από λανθάνουσες πεποιθήσεις και μας εμποδίζουν στην καθημερινότητα μας, πρέπει να λάβουμε δράση και αν δυσκολευόμαστε μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια και να διαλέξουμε την καλύτερη δυνατή προσέγγιση για εμάς. Το κουβάρι είναι δύσκολο να λυθεί, αλλά η κατάκτηση της γνώσης για το τι σκεφτόμαστε μας οδηγεί πιο κοντά στην επίλυσή του.
MSc Business Psychology
Qualified MOE Coach,
Παναγιώτα Γιδοπούλου
